Normatywne teorie rachunkowości – teorie rachunkowości, które próbują udzielić odpowiedzi na pytanie "jak być powinno". Obok teorii pozytywnych należą do dwóch głównych typów teorii w rachunkowości.
Teorie normatywne rachunkowości powstają w oparciu o badania naukowe typu dedukcyjnego, nazywanego także badaniem a priori. Najbardziej intensywny rozwój tych teorii rachunkowości miał miejsce w tzw. "złotym wieku" badań metodologicznych w rachunkowości, który przypada na lata 1950-1960. Cechą charakterystyczną badań dedukcyjnych w ramach omawianych teorii normatywnych jest to, że wysuwane hipotezy badawcze nie są testowane. Brak weryfikacji tych hipotez niekiedy uważa się za największą wadę tych teorii rachunkowości, uznając je za mniej naukowe niż teorie pozytywne (bazujące na empirycznej weryfikacji).
W literaturze przedmiotu ugruntowany został podział normatywnych teorii rachunkowości na trzy główne typy:
- etyczno-normatywne teorie rachunkowości,
- pragmatyczno-normatywne teorie rachunkowości,
- warunkowo-normatywne teorie rachunkowości.
Etyczno-normatywne teorie rachunkowości powstały w latach siedemdziesiątych XX wieku, których głównym przedstawicielem był Anthony Hopwood. Jednym z najważniejszych postulatów badaczy zajmujących się tym typem teorii rachunkowości był postulat uwzględnienia rachunkowości jako elementu składowego otoczenia, w którym funkcjonują podmioty gospodarcze. W znacznej mierze teorie etyczno-normatywne powstały w oparciu o dorobek nauk humanistycznych, a przede wszystkim dyscypliny filozofii, której jednym z najważniejszych przedmiotów zainteresowania jest etyczny aspekt gospodarowania i zachowania jednostki.
W ramach etyczno-normatywnych teorii rachunkowości wyróżnia się podejście umiarkowane i radykalne. W literaturze spotkać można także trzeci "nurt", nazywany rachunkowością odpowiedzialności społecznej. W ramach tego nurtu badacze podejmują próbę określenia odpowiedzialności rachunkowości, na przykład względem ochrony środowiska naturalnego i oddziaływania na zrównoważony rozwój.
Pragmatyczno-normatywne teorie rachunkowości klasyfikowane są ze względu na okres, w którym powstawały. Uznaje się, że teorie pragmatyczno-normatywne powstały w latach 1955-1975.
Warunkowo-normatywne teorie rachunkowości stanowią niezwykle ważny dorobek na gruncie teorii rachunkowości. Jednym z najważniejszych przedstawicieli i współtwórców teorii warunkowych jest Richard Mattessich. Teorie te konstruowane są poprzez wykorzystanie narzędzi analitycznych, przede wszystkim dorobku nauk ścisłych.
Ekonomia pozytywna ma za zadanie wyjaśnianie zjawisk ekonomicznych, jest oparta na obiektywnej wiedzy o rzeczywistości. Bada zjawiska gospodarcze. Analizuje skutki zmian warunków ekonomicznych lub wariantów uprawianej polityki gospodarczej, bez formułowania sądów wartościujących. Jest stosowana przez ekonomistów, którzy efekty swojej pracy przedstawiają wyłącznie jako zdarzenie gospodarcze, prezentując dane empiryczne i budując niewartościujące teorie.
OdpowiedzUsuńJej celem - obok wyjaśniania - jest także edukacja oraz formułowanie hipotez (prognoz). Ekonomia pozytywna formułuje sądy, będące obiektywnym i naukowym objaśnieniem funkcjonowania gospodarki.
Ekonomia pozytywna koncentruje się na wypracowaniu najbardziej uniwersalnych narzędzi i metod analizy ekonomicznej w celu możliwie wszechstronnego uogólnienia procesów gospodarczych i mechanizmów ekonomicznych.